Safra Kesesi Taşı

Safra kesesi karaciğer tarafından üretilmekte olan safranın bir kısmını depolar. Özellikle yağlı bir yemekten sonra vücudumuzdaki bazı kimyasal sinyaller safra kesesinin kasılmasına yol açar ve böylelikle safra kesesinin boşalması sağlanır.

Safranın rengi sarı olup içinde kolesterol, su, safra tuzları, protein tozları ve biluribin bulunmaktadır. Safra yağların sindirimine yardımcı olmaktadır.

Safra Taşları Neden Oluşur Ve Kimlerde Görülür?

20-60 yaşlar arasındaki kadınlarda erkeklere göre safra kesesi taşı oluşma riski daha fazladır.

60 yaşının üzerinde erkeklerde ve kadınlarda safra kesesi taşı oluşma riski artar.

Fazla kilolu kişilerde safra kesesi taşı oluşma riski artar.

Aşırı östrojen salınımına neden olan çok sayıda gebelik, hormon replasman tedavisi ve doğum kontrol hapı kullanımı safradaki kolesterol seviyesini arttırarak ve safra kesesi boşalmasını yavaşlatarak safra taşı oluşma ihtimalini arttırmaktadır.

Safra yolu enfeksiyonu olan hastalarda safra taşı oluşumu riski artmaktadır.

Bazı kalıtsal kan hastalıklarında (orak hücreli anemi) kan hücrelerinin parçalanması sonucunda bilirubin ortaya çıkmaktadır ve pigment taşları oluşmaktadır.

Obezite cerrahisini ve diyeti takiben hızlı kilo kaybı sonrasında ve kolesterol düşürücü ilaçların kullanımı sonrasında safra taşı oluşabilmektedir.

Kandaki kolesterol seviyesinin yüksekliği safra taşı oluşumu için mutlak bir risk faktörü değildir.

Ailesinde safra kesesi taşı olan kişilerde safra taşı görülme olasılığı fazla olup bununla ilgili bir gen yoktur.

Safra Taşının Oluşmasını Engelleyen Bir Diyet Ya Da Tedavi Var Mıdır?

Safra taşlarının oluşumunu engelleyecek bir diyet , kaçınacağınız yiyecekler veya herhangi bir tedavi yoktur.

Safra kesesi taşı olan kişiler yağlı yiyecekler yediklerinde ağrıları tetiklenmektedir bu nedenle safra taşı olanlar yağlı yiyeceklerden uzak durarak ağrılarını azaltabilirler.

Safra kesesindeki taşlar vücudun diğer bölgelerindeki böbrek, idrar yolu ve kesesi) taşlarla ilişkili değildir.

Safra Kesesi Taşı Hangi Sorunlara Yol Açar? Safra Taşı Tehlikeli Midir?

Çoğu kez safra kesesi taşları belirti vermez ve ‘sessiz’ kalır. Sessiz safra taşları genelde başka problemler nedeni ile yapılan tetkiklerde tesadüfen tanı alırlar.

Safra taşlarının hafif belirtileri arasında, genelde yemeklerden sonra karın şişkinliği, bulantı, geğirme ve hazımsızlık yer alır.

Daha şiddetli bulgular karın ağrısı ve kusma ataklarını içerir. Safra taşı ağrısı genelde karnın sağ üst tarafında belirir ve bu ağrı sağ omuz ve kürek kemiğine yayılır. Bu ağrı özellikle yağlı yiyecekler tüketildikten sonra ortaya çıkar, birkaç saat sürer ve biliyer kolik olarak adlandırılır.

Safra kesesi taşları, kalp krizi, bağırsak tıkanıklığı, mide ülseri, mide fıtığı, apandisit, zatürre, pankreatit, safra kesesi kanseri ve hepatit ile benzer belirtilere neden olabilir bu nedenle doğru teşhis konulması hayati önem arz edebilmektedir.

Safra Kesesi Taşı Komplikasyonu Nelerdir?

Safra kesesinde bulunan taşlar safra kesesinin iltihaplı hale gelmesine neden olabilir ve bu duruma akut kolesistit denir.

Akut kolesistit hali acil bir durumdur ve hastaların hastanede yatırılarak tedavi olmasını gerektirir.

Akut kolesistit tedavisinde öncelikle iltihaplı durumu yatıştırılması için antibiyotik ve ağrı kesiciler kullanılır. Acil durum stabilize edildikten sonra ise kolesistektomi (safra kesesinin ameliyatla çıkarılması) yapılır. Bazı acil durumlarda ise kolesistektomi işlemi hemen uygulanır.

Bazı agresif bakterilerin neden olduğu akut kolesistit hastalarında safra kesesi çürüyebilir yani gangrene gidebilir veya perforasyon dediğimiz delinmeye neden olabilir. Safra kesesinin yoğun itihaplanması, çürümesi durumunda bu iltihap çevre dokulara yayılabilir.

Safra kesesinin tekrarlayan enfeksiyonları ve iyileşme periyodları olması durumunda buna kronik kolesistit denir. Kronik kolesistitte safra kesesi küçülür ve duvarı sertleşir. Safra kesesinin boşalmasını sağlayan sistik kanal bir taşla tıkanırsa safra kesesi boşalamaz ve şişer ve içi iltihap ve irin ile dolabilir.

Safra kesesindeki küçük taşlar safra kanalına düşebilir ve bu durumda tıkanma sarılığı dediğimiz hastalık ortaya çıkar. Tıkanma sarılığındaki bulgular ateş, şiddetli karın ağrısı , ciltte ve gözlerde sarılık ,titremedir.  Tıkanma sarılığı acil bir durumdur ve hızla tedavi edilmelidir.

Safra kesesinden kanala düşen taşlar akut pankreatit dediğimiz pankreas iltihabına yol açar. Akut pankreatit hayatı tehdit eden komplikasyonlara neden olabilir. Akut pankreatit hızla tedavi edilmesi gereken bir durumdur.

Safra kesesi taşlarında bazen ender durumlarda bilgisayarlı tomografi, MR VE MR Kolanjiografi tetkikleri kullanılabilir. Safra kesesindeki taşların safra kanalına düştüğünden şüphelenildiği durumlarda Mr Kolajiografi tetkiki kullanılmaktadır.

Safra kanalındaki taşlar varlığında safra kesesi ameliyatından önce bu safra kanalındaki taşlar çıkarılmalıdır. Safra kanalındaki taşların çıkarılması için ERCP (Endoskopik retrograd Kolanjiografi) yöntemi kullanılır. ERCP ’de ağızdan bir endoskop ile girilerek onikiparmak barsağına kadar ilerlenir ve endoskopun kamerası sayesinde safra kanalına girilerek safra taşları çıkarılır. ERCP safra kesesindeki taşları çıkartamaz.

Safra Kesesi Semptomları İle Karışan Hastalıklar Var Mıdır?

Safra taşı belirtileri ve bulguları mide ülseri, pankreatit, hepatit, kalp krizi,zatürre, hiatus hernisi ve bağırsak tıkanıklığı ile karışabilir. Bu nedenle doğru teşhis çok önemlidir.

Laparoskopik kolesistektomi (kapalı yöntemle yapılan safra cerrahisi) safra kesesi poliplerinin tedavisinde başvurulan bir yöntemdir. Yüksek kanser şüphesi varolduğunda bu yöntem yerine açık cerrahi de uygulanabilir.

Düşük risk barındıran safra kesesi poliplerinde ise 6 ayda bir ultrason ile takip önermekteyim. Ultrason ile takip edilen polipler 2 yıl boyunca herhangi bir değişiklik saptanmasssa takibe son verilebilir.

Safra Taşı Olmasa Bile Safra Kesesi Ağrı Yapar mı?

Biliyer diskinezi dediğimiz bir rahatsızlıkta safra kesesi boşalmasında sorun vardır. HIDA sintigrafisi dediğimiz bir nükleer tıp yöntemi ile bu hastalığa tanı konulmaktadır. Biliyer diskinezi de safra kesesinin alınması tartışmalıdır.

Safra Kesesi Ameliyatı

Safra kesesi taşlarında en iyi tedavi yöntemi safra kesesinin ameliyatla çıkarılmasıdır. Bu ameliyata kolesistektomi denilmektedir. Geleneksel kolesistektomi yöntemi açık cerrahi yöntem ile yapılan kolesistektomidir. Açık kolesistektomi karın sağ üst tarafından yapılan 5-10 cmlik bir kesi ile karın boşluğuna girilerek yapılan bir cerrahi yöntemdir. Günümüzde engel bir durum yoksa kolesistektomi kapalı yöntemle yapılır ve bu yöntemin adı laparoskopik kolesistektomidir.

Safra kesesi ameliyatı hakkında detaylı bilgi için Whatsapp iletişim hattımıza ulaşabilirsiniz.

Safra Kesesi Taşım Var Fakat Hiç Şikâyetim Olmadı Ameliyat Olmam Gerekir mi?

Herhangi bir şikayete yol açmayan sessiz safra taşlarında herhangi bir tedavi ve ameliyata gerek yoktur.

Bazı durumlarda safra taşları olmasının yanında kanser gelişmesi şüphesi varsa o durumda doktorunuzla görüştükten sonra bir tedavi kararı alınabilir.

Ameliyata Alternatif Tedavi Yöntemleri Var mı?

Ursedooksikolik asit ve kenodoksikolik asit gibi gibi uzun süre kullanıldığında safra taşlarını eritebilen ilaçlar mevcuttur. Bu ilaçlar çok az sayıda hasta grubunda etkilidir ve uzun süre kullanılmalıdır. Bu ilaçlar kesildiğinde safra taşları tekrar oluşabilmektedir. Uzun süre ilaç kullanımı sonucunda karaciğer fonksiyon testleri ve kan kolesterol düzeyleri yükselebilmektedir. Bu ilaçlar kolesistektomi ameliyatı yerine geçmezler. Ameliyat olması sakıncalı olan hastalarda denenebilir.

Böbrek taşı tedavisinde kullanılan litotripsi yöntemi safra taşları için uygun değildir. Bu yöntem safra taşlarını parçayabilir ve boyutu küçülen taşlar safra yollarını tıkayabilir.

Endoskopik bir yöntem olan ERCP safra yollarındaki taşları çıkartabilir ama safra taşlarını çıkartmada etkisizdir.

Safra kesesini açıp sadece taşların çıkarıldığı bir ameliyat yöntemi yoktur.

Bu nedenle safra taşı olup semptomları olan hastalarda en uygun tedavi yöntemi Laparoskopik Kolesistektomidir.

Tek Bir Delik Ve Kesiden Laparoskopik Kolesistektomi Yapılabilir mi?

Tek vir delikten laparoskopik kolesistektomi yapılabilir. Güvenli olup olmadığı henüz tartışmalıdır çünkü cerraha bu amelıyatı yaparken bir takım zorluklar çıkmaktadır. Tek delikten laparoskopik kolesistektomi seçilmiş hastalarda uygulanılabilir fakat rutin haline getirilmemelidir. Bu görüş Dr.Özhan Çetindağ’ın görüşüdür başka cerrahlar tarafından farklı değerlendirilebilir.

Ameliyat Öncesi Adımlar

Çok yağlı yiyeceklerden genel olarak kaçınmalıdırlar. Bu beslenme şekline uyduğunuz takdirde daha az ağrınız olacaktır. Safra taşı olan hastaların bazı yiyeceklerle ağrıları tetiklenmektedir bu gıdaları tespit etmeniz durumunda bu gıdalardan kaçınabilirsiniz . Daha az yemeli porsiyonları küçültmelidir. Sadece açken yemek yenilmeli tokken yemek tüketilmemelidir.

Esas olarak daha çok bitkisel gıda tüketmeli daha az et tüketilmelidir. Eğer et tüketilecekse bu balık ve tavuk eti olmalıdır çünkü kırmızı et daha fazla yağ oramı içermektedir. Evde pişirilen yiyecekler tüketmeye özen gösterin çünkü dışarıda yediğiniz gıdaların içeriğini kontrol edemeyebilirsiniz. Yiyecek satın aldığınızda yağ oranına dikkat ediniz . Yağ oranı % 17.5 ‘dan fazla ise yüksek yağlı, % 3-17.5 arasında ise orta düzey yağlı iken ,%3’ den az ise düşük yağlı gıdalardır.

Tereyağı, krema ve yağ oranı yüksek peynirlerden kaçının. Hamburger, kızartma ve cipsleri azaltın.

Biliyer kolik ağrısı geçirmeniz durumunda doktorunuza danışarak Parasetamol ve İbuprofen kullanabilirsiniz. Doktorunuza danışmalısınız çunkü safra taşı ağrısı kalp hastalıkları ve diğer hastalıklarla da karışabilmektedir.

Ameliyatından Önce Neler Yapılır? Ne Yapmalıyım?

Kolesistektomi ameliyatı öncesi anestezi doktoru ile görüşeceksiniz. Anestezi doktoru ameliyat için herhangi bir risk olup olmadığını ve varsa riskin derecesini siz ve cerrahınızla paylaşacaktır.

Kan sulandırıcı ilaç kullanıyorsanız bu ilaçlar başka kan sulandırıcı ilaçlarla değiştirilebilir.

Diyabet hastalığınız varsa ameliyat sabahı ilacı atlamanız gerekebilir ve insülin tedavisne geçilebilir. Zaten insulin tedavisi alıyorrsanız ameliyat esnasında bunun için hazırlık yapılması gerekebilir.

Hipertansiyon hastalığınız var ve ameliyat olacaksanız o sabah çok az suyla tansiyon ilacı almanız istenebilir.

Ameliyatdan önce 4-6 saat aç kalacaksınız. Ameliyat esnasında ameliyat önlüğü ve varis çorabı giyeceksiniz.

Açık Kolesistektomi Ameliyatı Olmam Gerekir Mi? Laparoskopik Kolesistektomi Ameliyatımın Açığa Dönme  İhtimali Var Mı?

Genelde hastaların %95’inde laparoskopik kolesistektomi yani kapalı yöntem ameliyat başarı ile uygulanabilmektedir. Geri kalan % 5 hastada ise açık ameliyata dönülebilir. Daha önce safra iltihabı nedeni ile karın içi yapışıklıklar olanlarda ve başka bir nedenle geçirilmiş cerrahisi olanlarda açık cerrahiye geçme riski daha fazladır.

Safra kanalımda taş varsa hangi yöntemle ameliyat olurum?

Safra kanalında taş olma durumu ameliyattan önce tesipt edilirse ERCP ile taş çıkarılır sonrasında laparoskopik kolesistektomi operasyonu yapılabilir.

Bazı hastalarda ise cerrah ameliyat esnasında safra kanalındaki taşdan şüphelenir bu durumda ameliyat esnasında İntraoperatif Kolanjiografi çekilir. Kontrast madde sayesinde tüm safra yollarının röntgeni çekilir . Bu kolanjiografi esnasında taş saptanması durumudna cerrah açık ameliyata geçerek buradfaki taşları da çıkarabilir.

Yakın Zamanda Safra Kesesi İltihabı Geçirdim ve Hastanede Yattım Ameliyat Olmam Güvenli midir?

Akut kolesistitde ilk yedi gün içinde güvenle cerrahi yapılabilir. Bu süre zarfı geçtiyse 4-6 hafta beklenilmelidir çünkü akut kolesistitte çevre dokulara yapışıklık olduğu için erken yapılacak cerrahi komplikasyonlara yol açabilir ve ameliyat laparoskopik olarak tamamlanamayabilir. Op. Dr. Özhan Çetindağ bu hasta grubuyla yapılan ulusal bir çalışmaya da katkıda bulunmuştur.